Phegea 51 – nummer 1 (1 maart 2023) (Nieuwsbrief/Newsletter)
Piccini C.: Editoriaal. Entomologie van/voor de Volgende Generatie.
Phegea 51(1): 2–3.
Er werd dit jaar een nachtmonitoring georganiseerd voor het grote publiek maar vooral voor de jonge generatie entomologen. Mottennachten zijn een mooi voorbeeld van een zeer nauwe samenwerking tussen Natuurpunt en de VVE op het gebied van de educatieve programma's. Digitale en echte entomologie komen samen tijdens deze mottennachten. De nieuwe generatie entomologen werkte met de nieuwe generatie identificatietools op basis van AI.
(Nederlands) – 
Meert R.: Additional information about the bionomics of Pammene epanthista (Lepidoptera: Tortricidae).
Phegea 51(1): 4–8.
In July 2020 and 2021 larvae of Pammene epanthista (Meyrick, 1922) (Tortricidae) were found inside developing fruits and seeds of Laserpitium gallicum L. (Apiaceae) in southeastern France (Department of Hautes-Alpes). In this article, the genus Laserpitium is confirmed as host plant for this rare species. The observations made during the breeding and the searching for the specimens are described and illustrated.
(English) –
Meert R.: Synanthedon theryi (Lepidoptera: Sesiidae) duikt op aan Belgische en Noord-Franse kust.
Phegea 51(1): 9–17.
In de herfst van 2021 werden aan de Noord-Franse en Belgische kust diverse rupsen, exuviae en vraatsporen van Synanthedon theryi Le Cerf, 1916 (Sesiidae) aangetroffen in en onder de schors van forse exemplaren van Tamarix gallica L. en T. tetrandra Pall. ex M.Bieb. (Tamaricaceae). Het betreft hier de eerste Belgische waarnemingen van deze wespvlinder en tevens de meest noordelijke in Europa. De vondsten en de biologie van de soort worden in detail beschreven. In 2022 werd de soort ook voor de eerste maal uit Sardinië gemeld.
(Nederlands) –
Troukens W.: Poecilocrypticus formicophilus (Coleoptera: Tenebrionidae) aangetroffen in België.
Phegea 51(1): 18–19.
Op 31.i.1988 werden te Warsage (Liège) twee exemplaren ontdekt van Poecilocrypticus formicophilus Gebien, 1928 (Tenebrionidae). Ze werden gevonden in verdroogde paddenstoelen op een eikenstronk. Dit rouwtorretje is van oorsprong Zuid-Amerikaans en werd vanaf 1978 ook in Noord-Amerika ingevoerd. Deze soort wordt gewoonlijk aangetroffen in of nabij nesten van vuurmieren (Solenopsis sp.). Het is de eerste waarneming van deze soort in Europa.
(Nederlands) –
Troukens W.: Dacne rufifrons en Combocerus glaber (Coleoptera: Erotylidae) in België.
Phegea 51(1): 20–23.
Dit artikel gaat over de biologie en de verspreiding in België van twee zeldzame Erotylidae. Dacne rufifrons (Fabricius, 1775) is een mycofiel die leeft van loofboomzwammen. Combocerus glaber (Shaller, 1783) is de enige tonderkever die niet gebonden is aan boomzwammen. Hij is te vinden in droge of zandige terreinen waar hij zich verschuilt onder stenen, onder droge mest en onder rottend plantenmateriaal.
(Nederlands) –
Vermeulen T.: Dagvlinders (Lepidoptera: Papilionoidea) van de Serra de Arrábida, Portugal 2018–2021.
Phegea 51(1): 24–41.
Tijdens twee reizen in de lente (mei 2018, april 2019) en één in de nazomer (september 2021) werd de dagvlinderfauna geïnventariseerd van het natuurpark Serra de Arrábida in midden-Portugal. Het park ligt langs de Atlantische Oceaan in het estuarium van de Sado en is dus onderworpen aan een mild zeeklimaat met in de lente vrij veel regenval. De bossen van het natuurpark zijn van het type mediterrane maquis en herbergen kolonies van Leptotes pirithous (Linnaeus, 1767), Lampides boeticus (Linnaeus, 1767), Callophrys rubi (Linnaeus, 1758) (Lycaenidae), Muschampia proto (Ochsenheimer, 1808) (Hesperiidae), Charaxes jasius (Linnaeus, 1767) (Nymphalidae) en Zerynthia rumina (Linnaeus, 1758) (Papilionidae). Van Vanessa virginiensis (Drury, 1773) (Nymphalidae) werd ei-leg geobserveerd in het maquis maar succesvolle voortplanting (b.v. een succesvol rupsstadium) kon niet bevestigd worden. In en langs de wijngaarden van het natuurpark, met Moscatel als bekendste druif, zijn er populaties van onder meer Euchloe crameri (Butler, 1869), Euchloe belemia (Esper, 1800) (Pieridae) en Pyronia bathseba (Fabricius, 1793) (Nymphalidae). Iphiclides feisthamelii (Duponchel, 1832) (Papilionidae) en Melanargia ines Hoffmannsegg, 1804 (Nymphalidae) zijn dan weer soorten van het rotsachtig gebied in het park zoals de Serra do Louro.
(Nederlands) –
Bjerregård E. B. & Mølgaard M. S.: A new taxon in the genus Pyrgus (Lepidoptera: Hesperiidae) from the Carpathian Mountains in Romania.
Phegea 51(1): 42–46.
A new subspecies of Pyrgus (Lepidoptera: Hesperiidae) is described: Pyrgus cacaliae hebsgaardi Bjerregård & Mølgaard, ssp. nov. Pyrgus cacaliae (Rambur, 1839) is a rare and local butterfly endemic to Europe with known populations in the Pyrenees, the Alps, Rila Mountains in Bulgaria and the Carpathian Mountains in Romania. However, the populations in the Carpathian Mountains have turned out to be both morphologically and genetically different from all other populations in Europe and are now considered to refer to the taxon Pyrgus cacaliae hebsgaardi Bjerregård & Mølgaard, ssp. nov.
(English) –
Phegea 51 – nummer 2 (1 juni 2023) (Nieuwsbrief/Newsletter)
Löbl I.: Editorial. Assessing Earth’s biotic diversity in natural history museums – gone with the wind?
Phegea 51(2): 50–51.
Many members of our society ask in formal and informal meetings what is going on in natural history museums and especially in insect collections: little activity, little motivation, and little support. The editor-in-chief of Phegea asked an expert in museum insect collections for his opinion. Dr. Ivan Löbl is based at the natural history museum in Geneva and edited an impressive series of catalogues of Palaearctic Coleoptera.
(English) –
Wullaert S., Recour R. & van Nieukerken E.: Stigmella heringiella & Stigmella suberivora (Lepidoptera: Nepticulidae), twee mineerders van Quercus ilex (Fagaceae),
nieuw voor de Belgische fauna
Phegea 51(2): 52–58.
De eerste waarnemingen van Ectoedemia heringella (Mariani, 1939) en Stigmella suberivora (Stainton, 1869) (Lepidoptera: Nepticulidae) werden vastgesteld aan de Belgische kust. Zes mijnen, waarvan enkele nog levende rupsen bevatten van Ectoedemia heringella, werden verzameld op 27.xii.2018 te Oostduinkerke (West-Vlaanderen). Vervolgens werden op 25.x.2020 27 verlaten mijnen en één dode rups van Stigmella suberivora gevonden te Knokke-Heist (West-Vlaanderen). De determinatie werd bevestigd met DNA barcodes. De biologie en verspreiding van beide soorten wordt besproken.
(Nederlands) –
Prendi M., Paparisto A. & Cuvelier S.: Proterebia phegea (Lepidoptera: Nymphalidae: Satyrinae): building bridges between the relic populations of Croatia, Bosnia-Herzegovina, Greece, and a new record from northern Albania.
Phegea 51(2): 59–64.
Proterebia phegea (Borkhausen, 1788) Lepidoptera: Nymphalidae: Satyrinae) is a butterfly with a restricted and fragmented distribution in the Balkan Peninsula. During a field trip on 26.iv.2022, within the area of the artificial Vau-Dejës Lake in northern Albania, the first author observed one female of P. phegea. The butterfly was found in a forest habitat on sandy, dark-reddish ophiolite rocky substrate. Twenty butterfly species were recorded in that area during the field trips, between March 2021 to September 2022, including Hipparchia fagi (Scopoli, 1763) occurring together with Hipparchia syriaca (Staudinger, 1871), Hipparchia statilinus (Hufnagel, 1766), and ten species of Odonata. This is only the second locality in Albania where P. phegea has been found. These two distant localities form a bridge between the well-documented populations of Croatia, Bosnia-Herzegovina, and Greece. The dragonfly, Trithemis annulata (Palisot de Beauvois, 1807) is new for northern Albania. The known and potential distribution, phenology and conservation status of P. phegea in Albania are discussed.
(English) –
Blicher Bjerregård E., Bjerg M., Clausen A. B., Kaj K., Glintborg S. P. & Videnkjær C.: Butterflies of Albania: new surveys, four new records and a new checklist (Lepidoptera: Papilionoidea).
Phegea 51(2): 65–76.
The butterfly fauna of Albania is probably the least studied in Europe. Albania has been completely isolated for decades and is known as an extremely difficult country for studying insects. In the summer of 2019 Dansk Lepidopterologisk Forening arranged the expedition called CASMEK1 to Albania to provide information about the butterfly fauna. In 2017 two expeditions were carried out by VVE1 and VVE2, which were two teams with focus on studying the butterfly fauna of Albania. Among other observations, VVE1 and VVE2 found four new species for Albania. Also, for this survey, four further new species for Albania were recorded: Limenitis camilla (Linnaeus, 1764), Araschnia levana (Linnaeus, 1758), Euphydryas maturna (Linnaeus, 1758), and Erebia alberganus (Prunner, 1798) (Nymphalidae). In addition to the new species for Albania, other interesting records are also reviewed in this article. Information is provided on Spialia phlomidis (Herrich-Schäffer, 1845) (Hesperiidae), Colias aurorina Herrich-Schäffer, 1850 (Pieridae), Apatura iris (Linnaeus, 1758), Boloria titania (Esper, 1793), Melitaea diamina (Lang, 1789), Pseudochazara amymone Brown, 1976, and Pseudochazara tisiphone Brown, 1981 (Nymphalidae). All three teams (CASMEK1, VVE1, and VVE2) contributed to the distribution records of the butterfly fauna of Albania.
(English) –
Cassar L.-F.: Is Sicily an island too far for Papilio saharae? Why is Papilio machaon rushed in where P. saharae is feared to tread? (Lepidoptera: Papilionidae).Phegea 51(2): 77–82.
Papilio saharae Oberthür, 1879 (Papilionidae) was reported from Sicily on a handful of occasions in the last decade or so. On at least two instances, the taxon was claimed to have been discovered in museum collections, respectively by Moonen (2012) at the Zoological Museum, Amsterdam (ZMA) and Leraut (2016) at the Muséum National d'Histoire Naturelle in Paris. These records and a proposed nomenclatural change for P. machaon melitensis, were subsequently rejected by Coutsis et al. (2018). The present contribution provides a critique of the methodologies employed by the various authors and acknowledges that there remains much scope to investigate the P. machaon-complex further while maintaining that a more holistic approach is required to better understand the multidimensional dynamics that have shaped the biogeography of the central Mediterranean area.
(English) – Open Access.
Benyamini D.: Melitaea telona complex of species (Lepidoptera: Nymphalidae: Nymphalinae: Melitaeini) in the Levant and description of a new species.
Phegea 51(2): 83–91.
The representatives of the Melitaea telona complex of species (Nymphalidae) in the Levant region are reviewed, certain genitalia traits are analyzed and discussed. The lectotype of Melitaea phoebe dorae Graves, 1925, is designated, resulting in M. phoebe telona Fruhstorfer, 1908 as a senior species-group name. In our analysis three species are involved: (1) Melitaea klili Benyamini, 2021 multi-brooded species, the “ancestor” of the group (with genitalia type A); (2) Melitaea telona Fruhstorfer, 1908 single-brooded east Mediterranean species (with genitalia types A and B), and (3) Melitaea tzinensis n. sp., which originates in the southern and eastern deserts and desiccated biotopes in the Levant (with genitalia type B). Melitaea phoebe telona Fruhstorfer, 1908 is synonymized with Melitaea phoebe dorae Graves 1925, n. syn. I present the results regarding the male genitalia trait analysis and remark on the evolutionary history of these Levant M. telona spp. reflecting the climate change in the east Mediterranean region since the last glacial period.
(English) –
Konečný K.: A morphological study of Leptidea (Lepidoptera: Pieridae) species from south-western Bulgaria.
Phegea 51(2): 92–94.
The author presents the morphological observations of three males and two females of a species from the genus Leptidea (Pieridae).
(English) –
Phegea 51 – nummer 3 (1
september 2023) (Nieuwsbrief/Newsletter)
Asperges M., Tollenaers W. & Vanstraelen Z.: A more detailed look at the Asian hornet Vespa velutina (Hymenoptera: Vespidae).
Phegea 51(3): 98–116.
We tried to gain more insight into the morphology (external characteristics) of the wasp Vespa velutina Lepeletier, 1836 (Hymenoptera: Vespidae) and, where possible, to find a connection between structure and function. We studied the different morphological parts of the wasp: i) the head part with the antennae and the smell and fragrance plates; ii) the mouthparts with the jaws and the lower lip with flavour nodules; iii) the thorax part with the wings and legs and their different parts; iv) the abdomen with the sting.
(English) – Open Access
Anastassiu H. T. & Coutsis J. G.: Hipparchia senthes chrysanthi, a new subspecies from the remote Greek island of Andikíthira (Lepidoptera: Nymphalidae, Satyrinae).
Phegea 51(3): 117–124.
A new subspecies Hipparchia senthes chrysanthi ssp. nov. (Lepidoptera: Nymphalidae) from the isolated Greek island of Andikíthira is described. The existence of this particular butterfly population is known from recent records in the literature, however, without it ever being identified with any degree of exactitude. Genitalia examination proves that this taxon provisionally belongs to Hipparchia senthes (Fruhstorfer, 1908) rather than to Hipparchia cretica (Rebel, 1920). However, constant morphological features differentiate it from nominotypical H. senthes found in mainland Greece and other islands, justifying its description as a new subspecies of the latter. The remoteness of Andikíthira, causing endemism to other forms of life as well, raises suspicion that this may even be a separate species of Hipparchia, an assumption that presently cannot be confirmed prior to future genetic investigation.
(English) –
Steeman C.: Scythris sinensis (Lepidoptera: Scythrididae), nieuw voor de Belgische fauna.
Phegea 51(3): 125–127.
Op 21 september 2022 werd het eerste exemplaar van Scythris sinensis (Felder & Rogenhofer, 1875) (Lepidoptera: Scythrididae) voor België gefotografeerd te Ruisbroek in de provincie Antwerpen. Waardplanten zijn Chenopodium album L. (melganzenvoet) en Atriplex patula L. (uitstaande melde) (Amaranthaceae). Deze soort wordt hier voor het eerst uit België vermeld.
(Nederlands) –
Steeman C.: Hellula undalis (Lepidoptera: Crambidae: Glaphyriinae), nieuw voor de Belgische fauna.
Phegea 51(3): 128–131.
Op 1 augustus 2019 werd het eerste exemplaar van Hellula undalis (Fabricius, 1781) (Lepidoptera: Crambidae) (verkennertje) voor België gefotografeerd te Muizen (provincie Antwerpen), leg. G. Verbeylen. Verdere waarnemingen bleven uit tot 2022 waar er in dat jaar ineens drie observaties werden gedaan, deze worden besproken tezamen met gewasschade en biologie. Deze soort wordt hier voor het eerst uit België vermeld.
(Nederlands) –
Steeman C.: Borkhausenia nefrax (Lepidoptera: Oecophoridae: Oecophorini), nieuw voor de Belgische fauna.
Phegea 51(3): 132–134.
Op 11 november 2021 werd te Lokeren in de provincie Oost-Vlaanderen het eerste exemplaar van Borkhausenia nefrax Hodges, 1974 (Lepidoptera: Oecophoridae) (satijnvleugelsikkelmot) voor België gedetermineerd op externe kenmerken. In dit artikel worden verspreiding, biologie en kenmerken besproken. Deze soort wordt hier voor het eerst uit België vermeld.
(Nederlands) –
Steeman C.: Bohemannia auriciliella (Lepidoptera: Nepticulidae), nieuw voor de Belgische fauna.
Phegea 51(3): 135–137.
Op 18 juni 2022 werd het eerste exemplaar van Bohemannia auriciliella (De Joannis, 1908) (Lepidoptera: Nepticulidae) (goudfranjedwergmot) voor België gefotografeerd te Ten Aard in de provincie Antwerpen. Verder worden biologie, kenmerken en verspreiding kort besproken. Deze soort wordt hier voor het eerst uit België vermeld.
(Nederlands) –
Steeman C.: Eudonia angustea (Lepidoptera: Crambidae: Scopariinae), nieuw voor de Belgische fauna.
Phegea 51(3): 138–139.
Op 29 oktober 2022 werd Eudonia angustea (Curtis, 1827) (Lepidoptera: Crambidae) (smalle granietmot) voor het eerst herkend op foto in waarnemingen.be. Toen dachten we dat dit het eerste ex. voor België was, maar bij het controleren van oude foto’s in waarnemingen.be bleek dat de soort reeds vroeger was waargenomen maar niet herkend werd. De allereerste waarneming van deze soort gebeurde op 10 september 2016 te Oostende (West-Vlaanderen). Deze soort wordt hier voor het eerst uit België vermeld.
(Nederlands) –
Troukens W.: Twee soorten rouwtorren (Coleoptera: Tenebrionidae), nieuw voor de westrand van Brussel.
Phegea 51(3): 140–142.
Onlangs werden twee nieuwe soorten van Coleoptera: Tenebrionidae gevonden aan de westrand van Brussel: Myrmechixenus vaporariorum Guérin-Méneville, 1843 en Uloma culinaris (Linnaeus, 1758). De eerste leeft in compost en rottend plantenmateriaal; de tweede in houtmolm en in gangen van houtkevers zoals Sinodendron cylindricum (Linnaeus, 1758). In België neemt het aantal waarnemingen van beide soorten sinds de eeuwwisseling sterk toe.
(Nederlands) –
Phegea 51 – nummer 4 (1 december 2023) (Nieuwsbrief/Newsletter)
De Prins J.: Editorial. A policy of post-pandemic biodiversity science in non-profit organisations: Code of Conduct – Code of Research.
Phegea 51(4): 146–147.
For more than five decades the VVE has been actively involved in biodiversity projects. The digital revolution created a new environment where we, in real-time, are networking together. We realise the importance of two-way communication between virtual-real and real-virtual spaces. Part of the correct and result-linked communication strategy is to follow the Code of Conduct and Code of Research that are presented below in this editorial.
(English) –
Steeman C. & Sierens T.: Interessante waarnemingen van Lepidoptera in België in 2022.
Phegea 51(4): 148–160.
Nieuwe en andere interessante waarnemingen van Lepidoptera in 2022 worden gemeld. De hele lijst is alfabetisch gerangschikt. Systematiek en nomenclatuur volgens de Catalogue of the Lepidoptera of Belgium (De Prins & Steeman 2022). Verschillende nieuwe soorten voor de Belgische fauna worden vermeld: Eupithecia ultimara Boisduval, 1840, Gelechia cuneatella Douglas, 1852 en Pammene herrichiana (Heinemann, 1854).
(Nederlands) –
Cuvelier S. & Vervaeke J.: The invasion of Carcharodus alceae, Brenthis daphne and Pieris mannii (Lepidoptera: Hesperiidae, Nymphalidae & Pieridae) into western Belgium through opportunistic data collection.
Phegea 51(4): 161–171.
The northward and westward Belgian range expansions of Carcharodus alceae (Esper, 1780) (Hesperiidae), Brenthis daphne (Denis & Schiffermüller, 1775) (Nymphalidae) and Pieris mannii (Mayer, 1851) (Pieridae) are studied, based on a large number of opportunistically collected species occurrences. This information has been filtered to improve the quality of the dataset, and an analysis of this screening is presented. An overview of the range expansion and voltinism for each species is given. Ecological species-specific requirements that potentially influence such expansions are discussed, as well as the westward expansion of all three species.
(English) – – S1 – S2 – S3 – S4
Pottier J.: Stomopteryx flavipalpella (Lepidoptera: Gelechiidae), een nieuwe soort voor de Belgische fauna.
Phegea 51(4): 172–174.
In juni 2022 werd een imago van Stomopteryx flavipalpella (Jäckh, 1959) (Lepidoptera: Gelechiidae) aangetroffen in een lichtval te Genk (België, Limburg). De soort wordt hier voor het eerst vermeld voor België.
(Nederlands) –
Parmentier L. & Van de Velde P.: A rare natural melanistic aberration of Melitaea trivia (Lepidoptera: Nymphalidae) found during a spring field study in Dobrogea, Romania.
Phegea 51(4): 175–179.
During a field study in spring 2022 the goal was to monitor pollinators in underexplored habitats in Eastern Romania, Dobrogea province. Here, also different populations of spring butterflies were observed, including those of the Lesser Spotted Fritillary Melitaea trivia (Denis & Schiffermüller, 1975) (Lepidoptera: Nymphalidae). In the Tulceae area, near Babadag, in broadleaved, deciduous woodland steppe with understorey vegetation and clearings, a rare natural melanistic aberration of a M. trivia male was found. Pictures of the aberration are shown and compared with upper- and undersides of typical wing patterns, and with similar artificial aberrations produced with injections of sodium tungstate in controlled lab conditions. Such aberrant morph types are discussed in relation to cold shock during the pupation stage and compared to melanistic specimens generated under artificially controlled conditions.
(English) –
Nuyts P.: Vergelijking van de nachtvlinderfauna in de Botanische Tuin Jean Massart met deze in de omgeving.
Phegea 51(4): 180–185.
In Phegea 50(4): 142–152 werden de resultaten besproken van het onderzoek naar de nachtvlinders (Heterocera) in de periode 2015–2021 in de Botanische Tuin Jean Massart in Oudergem. In totaal werden er 501 soorten genoteerd. Sinds 2008 vang ik regelmatig nachtvlinders in mijn eigen tuin, grenzend aan Oudergem op 5 km in vogelvlucht van de Botanische Tuin en heb hier ondertussen 874 soorten op naam gebracht. Daarnaast inventariseer ik regelmatig met collega’s nachtvlinderaars in het Zoniënwoud, dat de Botanische Tuin quasi volledig omsluit. In de periode 2010–2022 werden in het Zoniënwoud 809 verschillende nachtvlindersoorten gevonden. In dit artikel worden de observatieresultaten samengevat en vergeleken. In totaal zijn er 1080 soorten nachtvlinders geregistreerd in het gebied rond de Botanische Tuin Jean Massart.
(Nederlands) – – S5
Steeman C.: Digitivalva perlepidella (Lepidoptera: Glyphipterigidae, Acrolepiinae), new for the Belgian fauna.
Phegea 51(4): 186–187.
On May 24, 2022, the first specimen of Digitivalva perlepidella (Stainton, 1849) (Lepidoptera: Glyphipterigidae) for Belgium was photographed at Merelbeke in the province of East Flanders. The host plant is Pentanema conyzae (Griess.) D.Gut.Larr., Santos-Vicente, Anderb., E.Rico & M.M.Mart.Ort. (ploughman’s spikenard) (Asteraceae). This Lepidoptera species is mentioned here for the first time for the Belgian fauna.
(English) –
Meert R.: An update on the bionomics of Depressaria halophilella (Lepidoptera: Depressariidae).
Phegea 51(4): 188–190.
Larvae and pupae of Depressaria halophilella Chrétien, 1908 (Lepidoptera: Depressariidae) are rarely found. The available data about the biology and phenology come from only a few observations. This article provides additional information on this species, thanks to some recent finds in Sardinia that are described and illustrated here.
(English) –
